Enstitümüz 03.07.1992 tarihinde 3837 sayılı kanunla Marmara Üniversitesi Rektörlüğü’ne bağlı olarak Ortadoğu ve İslam Ülkeleri Enstitüsü adıyla kurulmuştur. 25.05.2015 tarih ve 2015/7723 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Enstitünün adı Orta Doğu ve İslam Ülkeleri Araştırmaları Enstitüsü olarak yeniden düzenlenmiştir. Kuruluş yılı dikkate alındığında enstitümüz, ülkemizin Orta Doğu ve İslam ülkeleri ile alakalı lisansüstü eğitim veren ilk ve öncü konuma sahiptir. Enstitümüzde, Orta Doğu ve İslam ülkelerinin siyaseti, iktisadı, sosyolojisi, jeopolitiği ile alakalı meseleleri değerlendirecek ve geleceğe ışık tutmada donanım sağlayacak dersler verilmekte ve tezler yazdırılmaktadır. Enstitü kurulduğu yıldan itibaren lisansüstü düzeyde Orta Doğu ve İslam ülkeleri ilgili ilmi ve akademik çalışmaların öncüsü olmuş ve öğretim üyeleri ve mezun öğrencileri ile Orta Doğu ve İslam ülkelerine yönelik bilginin artırılması ve bilincin şekillenmesinde stratejik rol oynamıştır. Halihazırda Enstitümüz Orta Doğu ve İslam dünyası ile alakalı yüksek lisan ve doktora çalışmaları yapmak isteyen yerli ve yabancı birçok öğrencinin tercih ettiği eğitim kurumu durumundadır. Enstitümüzün sahip olduğu nitelikli öğretim üyesi kadrosu, Orta Doğu ve özellikle merkezi İslam ülkelerinin tarihine, siyasetine, iktisadına, coğrafyasına ve toplum ve devlet yapılarına dair birçok farklı konular hakkında disiplinler arası yaklaşım anlayışıyla akademik ve bilimsel yayınlar yapmaktadırlar. Enstitümüz, Orta Doğu Siyasi Tarihi ve Uluslararası İlişkileri Anabilim Dalı, Orta Doğu Sosyolojisi ve Antropolojisi Anabilim Dalı, Ortadoğu Ekonomi Politiği Anabilim Dalı, Ortadoğu Coğrafyası ve Jeopolitiği Anabilim Dalı ve Ortadoğu Ülkeleri Hukuk Sistemleri Anabilim Dalı’nda yüksek lisans ve doktora eğitimi fırsatı sunmaktadır.